Көмірсулар. Моносахаридтер презентация

КӨМІРСУЛАР. МОНОСАХАРИДТЕР Орындаған: Мұсылманқұл Мадина Мерей Қолғанат Қабылдаған: Жохижанова Салтанат Қанатқызы

Көмірсулар – жартылай функциональды қосылыстар Бұлар молекула құрамында көміртек, сутек және оттек атомдары болатын, сонымен бірге ондағы сутек пен оттек атомдарының қатынасы дәл су молекуласындағыдай(2:1) болып келетін органикалық заттар. Көмірсулардың жалпы формуласы – Cn(H2O)m

Көмірсулар қатары үлкен үш топқа бөлінеді: моносахаридтер, олигосахаридтер және полисахаридтер. Гидролизге түспейтін моносахаридтерді немесе монозаларды жай көмірсуларға жатқызады. Олигосахаридтер және полисахаридтер күрделі көмірсуларға жатады, олар жай көмірсуға гидролизденеді.

Глюкоза Глюкоза (жүзім қанты) — Денеге тез және жеңіл сіңетін қанттың қарапайым түрі. Ол жемісжидектерде және балда болады, денедегі суды қалпына келтіруге пайдалануға арналған ақ ұнтақ түрінде сатылады. Глюкоза — моносахарид тобындағы көмірсутек. Тамақ өнеркәсібінде, медицинада және аналитикалық химияда реактив ретінде қолданылады. Өсімдік жемістерінде және жануар организмдерінде болатын жүзім қанты. Сахароза, лактоза құрамына кіреді және крахмал, гликоген, целлюлоза түзеді. Глюкоза маңызды зат алмасу азығы болып есептеледі, тірі тіндерді энергиямен қамтамасыз етеді. Адам организмде қандағы глюкозаның керекті мөлшері (100 мг % шамасында) гликогеннің синтезі мен ыдырауы арқылы тұрақтандырылады. Өндірісте  Глюкоза крахмалды гидролиздеу арқылы алынады.

Дезоксирибоза Дезоксирибоза — 2-дезоксирибоза, дезоксисахарлар тобына жататын моносахарид. ДНҚ-ның құрамына кіреді. Рибоза Рибоза - пентоз (альдопентоз) тобына жататын моносахарид. Молекулалық массасы 150,4 суда жақсы ериді, спиртте нашар, эфирде ерімейді. Табиғатта D,L түрінде кездесетін әрі жасанды жолмен алынады. Рибоза рибонуклеин қышқылы, нуклеопротеидтер, коферменттер, витаминлер т.б. құрамына кіреді. Рибозаны қыщқыл ортада қыздырғанда фурфурол, ал тотықсыздандырғанда 5 атомды спирт-рибит түзіледі.

Моносахаридтердің стреоизомериясы. Моносахаридтерге бірнеше стреоизомерлер тән.

Көмірсулардың қызметі. 1. Энергетикалык кызмет — көбінесе қор түрінде болатын крахмал мен гликоген аткарады. Клеткадағы қор ретінде жиналған крахмал мен гликоген керек кезінде тез глюкозаға айналады. Тамақпен бірге түскен гликоген мен крахмал ac қорыту жолдарындағы ферменттердің катысуымен глюкозаға айналады. 2. Тіректік қызмет өсімдіктерде целлюлоза, адам сүйегінде хондрорггинсульфат тіректік кызмет атқарады. 3. Қорғаныштьщ кызмет — кышкылдык гетерополисахаридтер: гиалурон қышқылы, кератансульфат биологиялық майлағыш зат ретінде қолданылады. Қан тамырларында ac корыту жолдарында, өңеште, колкада, буындарда қорғаныштык кызмет аткарады. 4. Гидросмостык және ионды реттеушілік кызмет. Мысалы: гиалурон қышқылы гидрофильді молекула, ол клетка-аралык cy молекулаларын және катиондарды байланыстырып, клетка-аралык осмостык кысымды реттеп отырады. 5. Кофакторлык кызмет. Кейбір гетерополисахаридтер кофакторлык кызмет атқарады. Мысалы: гепарин ақуызбен байланысып белсенді полисахаридті-ақуыздық комплекс түзіп канды үюдан сақтауға катысады, кандағы майлардың ыдырауын күшейтіп, олардың қандағы мөлшерін азайтуға да ықпалын тигізеді.

Глюкозаның ыдырауы: Глюкозанын аэробты ыдырауы. Онын ыдырауын 3 кезеңге бөлуге болады: 1. Глюкозаның пирожүзім қышқылына дейін ыдырауы. 2. ПирожүзІм қышқылынын тотыға декарбоксилденуі және ацетил — Ko. A күйінде лимон қышкьшдарының цикліне қатысуы. 3. Митохондриядағы электрондарды тасымалдау тізбегі, Осы көрсетілген процестердің нәтижесінде пирожүзім қышқылы СОа және Н 2О дейін ыдырап, бөлінген энергия АТФ-тің синтезі үшін жүмсалады. Глюкозаның пирожүзім кышқылына дейін ыдырауының өзін 2 сатыға бөлуге болады.