С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ КАЗАХСКИЙ презентация

Пайда болу теориясы Вирустық - бірақ спецификалық вирус анықталмаған. Нейрогендік - анамнезінен білеміз, аурулардың көбісінде нерв жүйесінің бұзылулары (истерия, неврастения, вегетоневрозы) болады. Басқалары аурудың басталуын әртүрлі стресс жағдайлармен байланыстырады. Нейрогендік теорияның пайда болуын дәлелдейтін –шығатын бөртпелердің симметриялық және нерв тамырлары бойымен орналасуы. Иммунологиялық - көбінесе ауруларда гуморалды және клеткалық иммунитет төмендеген, ал Candida саңырауқұлақ антигеніне иммунитет жоқ. Организмнің жалпы резистенттілігі төмендеген.

Ауру дамуына ықпал етуші факторлар: Әртүрлі зақымдар; Сапасыз және әртүрлі материалдардан жасалған протездер; Гальванизм жағдайы; Дисбактериоз; Созылмалы қабыну ошақтары

Типтік (ретикулярлы) түрі Жалқықты-гиперемиялық Эрозивты-жаралы Буллезді Гиперкератоздық Атрофиялық

ҚЖТ ауруының ағымы Көпшілік жағдайда ауру аса білінбей басталады, бірлі-жарымды папулалар шығып, біртіндеп көбейіп, ауыз кілегейлі біраз аумағына жайылады. Созылмалы түрде ұзақ дамиды, ауық-ауық өршіп тұрады. Сирек жағдайда ҚЖТ жедел басталады және жалқықтана-қызарған, эрозиялы-жаралы түрде қатты ауыру сезімі мазалап, сөйлеу және ас қабылдау қабілеті қиынға соғады.

Клиникалық көрінісі ҚЖТ кезіндегі негізгі бөрткен беті мүйізгектенген, диаметрі 0,2-3 мм домалақ немесе полигональды папула. Тері бетіндегі папулалар күлгін немесе көкшіл-қызыл түсті, беттері жазық және балауызға ұқсас жылтыр.

Зақымдану элементтері Теріде –дөңгелектенген, овальді немесе тартылған формалы, қылғылттау немесе күлгін түстес, теріден гирлянда тәрізді болып көтеріңкі шығып тұратын домалақ, сопақша папулалар. Беттің терісі зақымдалмайды. Ауыз қуыста – папулалар майда, тығыз консистенциялы, ортасында кіндіқ тәрізді нүкте , папулалар бір-бірімен қосылып, әр түрлі суреттер түзеді - (сетка Уикхема). Папулалар өзгермеген (типтік түрі) немесе гиперемияланған кілегейлі қабықта орналасады. Кейбір науқастарда папулалар некрозға ұшырайды, ыдырайды - эрозия пайда болады, терең ыдырауда - ойық жара. Атрофиялық өзгерістер болуда мүмкін.

Әдеттегі түрі Аурудың бұл түрі жиі кездеседі. Папулалар түсі мен рельефі өзгермеген кілегейлі қабық бетіне шығады және сырқат адамға аса көп ыңғайсыздық тудырмайды. Жарақат ошағы тырысып, қызып, құрғап мазалауы мүмкін. Сондықтан ауру кездейсоқ жағдайда (тістерін, пародонт сырқатын емдеуге келгенде) анықталады.

Жалқықтана қызарған түрі Бұл түрі сиректеу кездеседі. Папулалар қызарып ісінген, кілегейлі қабық бетінде орналасады. Сырқат адамды аузының әртүрлі тітіркендіргіштерден ауыратыны мазалайды. Қабыну, жалқықтану белгілері басым болса, папулалардың анықтығы жойыла бастайды, кейде ісінген тінге батып білінбей де кетеді. Қабыну кері дамыса қызару мен жалқықтану басылып, папулалар анық көріне бастайды.

Эрозиялы-жаралы түрі Бұл аурудың ауыр түрі, жарақат ошағының ортасында эрозия немесе ойық жара пайда болады. Олар белгілі пішінісіз болып келеді, беттері таза шикі ет түстес, кейде фибринді қақпен жабылған. Эрозиялар төңірегінде әдеттегі папулалар өрнегі сақталады. Жарақат ошағы күшті ауыру сезіін тудырады. Ұзақ уақыт жазылмайды, дұрыс емделмесе әртүрлі тітіркендіргіш әсерлерімен қайта-қайта жараланып тұрады. Бұл жағдай қант диабеті сырқаты бар және қан қысымы жоғары адамдарда кездеседі және Гриншпан синдромы деп аталады.

Гиперкератозды немесе аса мүйізгектенген түрі Сирек кездеседі. Папулалар беті қатты мүйізгектенуден қалындап, бір-бірімен қосыла жайпақ тәрелке тәріздес құрылымға айналады. Олардың жиектері анық, өздері көтеріңкі орналасады, беттері қалың мүйізді қабықпен жабылады. Жеке-жеке орналасқан папулалар тегіс жерге шашырай тамған және кепкен әк тамшыларын еске түсіреді немесе фарфор тамшыларына ұқсайды.

Емі Науқас толық клиникалық зерттеуден өту керек, жүйке жүйесінің, АІЖ жағдайына жете көңіл бөлініп, қан қысымының, қандағы глюкозаның деңгейі анықтау керек. Дәрігер-стоматолог ауыз қуысының сауықтыруынан бастайды, жарақаттаушы себептерден жояды. Жарақат орнын ауырсыздандыратын, антисептикалық және жазылу үрдісін жеделдететін препараттарымен өңдейді.

Емі ұзаққа созылады. Емі ұзаққа созылады. Ауыз қуысының санациясы. Жарақат факторларды жою, гальванизмды жою, пломбаларды, протездерді ауыстыру . Ауыз қуысының гигиенасын жақсарту ( тіс бляшкасын жою). Күміс сумен шаю. Седативты препараттар: бромидтер, нейромультивит, микстура Бехтерева, ново-пасит (5-10мл, 3 рет/күн, курсқа 1 ай., 2-3 курс), настойка пустырника, корень пиона, нервохель (по 1 таб. 3 рет/күн). Транквилизаторлар (феназипам 0,0005 , сибазон 2мг, седуксен 2мг, по ½ табл. түнге). Диета. Саңырауқұлаққа қарсы дәрі-дәрмектер нормазе- 15мл, 2 рет/күн 30 мин тамақ қабылдау алдында Дисбактериозды жою - по 1 табл. дюфлюкан күніне , 7-14 күн.

Иммуномодуляторлар (Т-активин, лейкинферон, липокид (1 мг 2 рет/күн 30 мин тамақ қабылдау алдында ,14 күн), Антигистаминды препараттар: при жалқықтан-гиперемиялық, эрозиялы-жаралана, буллезды түрлері кезінде - зиртек, кистин, зетринал Витаминотерапия: геримакс (1 таб. таңертен), алветил, курс 2-3 ай, витаминдер жиынтығы А, Д, Е, РР. Иглорефлексотерапия . Физиотерапия - светобиоптронтерапия, ИГНЛ, Ламед-2 (ик диапозон), көк лазер, гальванический воротник по Щербакову, массаж шейного отдела. Диетотерапия- снижение употребления жиров, кофе, яиц, шоколада, дозированное голодание, исключение несовместимых продуктов.

Жергілікті емі: әдеттегі түрі: витамин А,Е, аппликация ретінде, шиповник майы, облепихи и др.(15-20 мин), витаминамдермен жабыстыру жасау (пленка). Жалқықтана- қызарған түрі – ауыз қуысты шаю 0,3% хлорофилл ерітіндісімен, бальзам Возрождение, сока каланхое, аппликация глюкокортикоид қойыртпағымен, флюконазоловая қойыртпағы, клотримазол кремі, 3-5 рет күнніне. Эрозиялы-жаралана немесе буллезды түрінде: антисептикалық оңдеу , ас қабылдау алдында 1% цитраль еріт. шаю, лизоцим, протеолитикалық ферменттермен аппликация жасау, жараланы бетті озонбен оңдеу , озон сумен аппликация және шаю , гиоксизон, преднизалон қойыртпағы, Гиперкератозды - вит Д²,Д³, майлы ерітінділер , ошақтарды лазер көмегімен коагуляция жасау.

Күлбіреуікше Ағымы өте ауыр, эпидермистің мальпигий, ал ауыз кілегейлі қабығының тікенекті қабаты жасушаларының акантолизге ұшырауынан қабыну үрдісінсіз көлемдері әртүрлі күлбіреуік бөрткендердің пайда болуымен және олардың жарылуы нәтижесінде эрозиялы ощақтардың дамуымен сипатталатын буллезді дерматоз.

Қарапайым күлдіреуікше Бұл кезде ауыз қуысы жиі жарақаттанады. Бөртпелер көбіне кілегейлі қабық бетіне шығып, кейін теріге және басқа кілегейлі қабықтар бетіне ауысады.

Тұрпайы күлбіреуікше Ауыз кілегейлі қабығы жиі жарақаттанады және ұзақ уақыт аурудың бірден-бір белгісі болуы мүмкін. Көрер көзге өзгермеген ауыз кілегейлі қабығына қабығы жұқа және болбыр, жұмыртқаның ішкі қабығына ұқсас, көлемі әртүрлі эпителий ішінде құрылған бір немесе екі бөрткен шағып, көп кешікпей жарылып, аса терең емес эрозиялы ошақтарға айналады.

Акантолиздеуші күлбіреуікше Бастапқы кезеңінде науқастың жалпы жағдайы өзгермейді, бөрткендер саны аз, эрозия ошақтары тез жазылады, Николсһьский симптомы кейде теріс немеме әлсіз дәрежеде оң болуы мүмкін. Өршу кезеңінде науқас жағдайы жалпы өзгеріп, дене қызуы да аздап көтерілуі мүмкін, ауыз кілегейлі қабығына шыққан көптеген күлбіреуік бөрткендер жарылып, ауыз іші жалаңаш эрозиялы аймаққа айналады. Эрозиялы ошақтардың эпителизациялау кезеңінде аурудың беті қайтып, эрозиялы ошақтар тыртықтанбай жазыла бастайд, Никольский симптомы теріс, аканолизденген жасушалардың саны аз немесе анықталмауы мүмкін.

Клиникалық белгілері: Кілегейлі қабық беті жиі жараланады және ұзақ уақыт аурудың бір ғана белгісі болып келеді (бірнеше айдан бірнеше жылға дейін).Ауыздың жиі жарақаттанатын бөлігі: ұрт, таңдай, ерін, жұтқыншақ кілегейлі қабық беттері. Қабынып өзгермеген КҚ бетіне бірлі-екілі күлдіреуіктер шығады, қабығы өте жұқа болғандықтан тез тесіліп солады. Кейде бірден күлдіреуік шықпауы мүмкін. Қатты үйкеліске ұшырған жарақат ошағындағы эпителий бозгылт тартып буалдырланып, астыңғы тінмен ажырай бастайды, кейіннен ортасында эрозия пайда болады және жан-жаққа жайылады.

Егер осындай эпителий бетін қалақшамен қырып немесе тампонмен сүртіп көрсе, беті сыдырылып, эрозия жалаңаштанады. Эрозия ошағының мөлшері әртүрлі болады. Беті жалаңаш немесе онай алынатын фибринді қақпен жабылған болуы да мүмкін. Сырқат ошағы қатты ашып ауырады.

Емі Қабынуға қарсы- глюкокортикоидтер (преднизолон, дексаметазон) Цитостатиктер –метотрексат 1-2 таб. 1 апта, 1 апта- демалыс Малярияға қарсы препарат- делагил (резохин, хингамин) 1 таб/күн (0,25г) ксефокам рапид- стероид емес қабынуға қарсы, жансыздандыратын әсері (1 таб. -8 мг)

Жергілікті ем: жансыздандыратын: 5% пиромексан қойыртпағы, тримекаин 2% ерітіндісі, лидокаин, пиромекаин Протеолитикалық ферменттер– трипсин, химопсин Антисептиктер 0,06% хлоргексидина еріт-сі глюкокортикоидтармен қойыртпақтар 3-4 рет/күн , 10-15 мин (преднизолон, гидрокартизон) Керотопластиктер -майлар (шиповника, облепихи, оливковое) Ауыз қуысы санациясы ИГНЛ, биоптронтерапия,УФО