5 тақырып. Бюджет құрылымы, оның теңестірілуі. Бюджет тапшылығы. Профицит презентация

Национальный фонд Республики Казахстан Национальный фонд Республики Казахстан (Нацфонд) — Государственный фонд Республики Казахстан, являющийся совокупностью финансовых активов, сосредотачиваемых на счете Правительства Республики Казахстан в Национальном банке Республики Казахстан[1], а также в виде иного имущества, за исключением нематериальных активов.

Бюджет құрылымы Кірістер: Салықтық түсімдер; Салықтық емес түсімдер; Негізгі капиталды сатудан түскен түсімдер; Ресми трансферттер. Шығындар Операциялық сальдо Таза бюджеттік кредит беру: Бюджеттік кредиттер; Бюджеттік кредитті өтеу. Қаржы активтермен жасалатын операциялар бойынша сальдо: Қаржы активтерін сатып алу; Мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер. Бюджет тапшылығы Бюджет тапшылығын қаржыландыру(профицитін пайдалану): Қарыздар түсімі; Қарыздарды өтеу; Бюджет қаражаты қалдықтарының қозғалысы.

Бюджет кірістері Салық және басқада міндеттер, ресми трансферттер, мемлекетке қайтарымсыз негізінде берілетін, қайтарылмайтын және мемлекеттің қаржы активтеріне байланысты емес бюджетке есептелуге тиісті ақша қаражаты, яғни бюджет кірістері болып табылады

Салықтық емес түсімдер Қазақстан Республикасының салық кодексінде белгіленген негізгі капиталды, гранттарды сатудан түсімдерге жатпайтындардан басқа бюджет кодексінде белгіленген бюджетке төленетін міндеттерді қайтарылатың төлемдер, сондай-ақ ресми трасферттерден басқа бюджетке өтеусіз берілетін ақша

1 кесте - Қазақстан Республикасы мемлекеттік бюджеттің жалпы кірісіндегі салықтар мен басқа да түсімдер құрылымы

2 кесте – Қазақстанда мемлекеттік бюджет тапшылығын құрудың көрсеткіштері

Республикалық бюджетке түсетін салықтық түсімдер - Корпорациялық табыс салығы - Қосылған құн салығы - Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес ҚР аумағына импортталатын тауарларға акциздер - Газ конденсатын қоса алғанда шикі мұнайға акциздер - Үстеме пайдаға салынатын салық, бонустар, роялти - Жергілікті маңызы бар мемлекеттік ақылы автомобиль жолдары арқылы автокөлік құралдарының жүріп өткені үшін алынатын алымнан басқа Қазақстан Республикасының аумағы бойынша автокөлік құралдарының жүріп өткені үшін алым. Телевизиялық және радиохабар ұйымдарына радио жиілік спекторын пайдалануға рұқсат бергені үшін алынатын алым. - Теңіз, өзен кемелері мен шағын кемелерді мемлекеттік тіркеу үшін алынатын алым

Республикалық бюджетке түсетін салықтық түсімдер - Дәрілік заттарды мемлекеттік тіркегені үшін алым - Азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алынатын алым - Радио жиілік спекторын пайдаланғаны үшін төленетін төлем - Жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін төлем - Кеме жүретін су жолдарын пайдаланғаны үшін төленетін төлем - Әкелінетін және әкетілетін тауарларға кеден баждары - Консулдық алым - Қазақстан Республикасының азаматтарының паспорттары мен жеке куәліктерін бергені үшін мемлекеттік баж - Жүргізуші куәліктерін бергені үшін алынатын мемлекеттік баж - Мемлекеттік нотариат кеңселері нотариустарының нотариалдық іс-әрекет жасағаны үшін алынатын мемлекеттік баж

Республикалық бюджетке түсетін салықтық емес түсімдер: - Республикалық меншіктен алынатын түсімдер - Республикалық бюджеттен қаржыландырылатын мемелекеттік мекемелердің тауарларын өткізуден түсетін түсімдер - Республикалық бюджеттен қаржыландырылатын мемелекеттік мекемелер салатын айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар - Басқа да түсімдер.

Бюджет тапшылығы төмендегідей формуламен анықталады: D = (d - z) – ( b k – p k) – (n f – p f) d - кірістер; z – шығындар; bk – бюджеттік кредиттер; pk – бюджеттік кредиттерді өтеу; nf – қаржы активтерін сатып алу; pf – мемлекеттің қаржы активтерін сатып алудан түсетін түсімдер; (d - z) – кіріс пен шығыстың айырмасы болып табылатын операциялық сальдо.

Бюджет шығындарының бюджет кірістерінен асып түскен сомасы теріс операциялық сальдо болып табылады. Бюджет кірістерінің бюджет шығындарының асып түскен сомасы оң операциялық сальдо болып табылады; Бюджет шығындарының бюджет кірістерінен асып түскен сомасы теріс операциялық сальдо болып табылады. Бюджет кірістерінің бюджет шығындарының асып түскен сомасы оң операциялық сальдо болып табылады; (bk - pk) – бұл таза бюджеттік кредит беру, бюджеттік кредиттердің және бюджеттік кредиттерді өтеудің арасындағы айырма; (nf - pf) – қаржылық активтердің операциялық сальдосы, сатып алынған қаржылық активтер мен мемлекеттің қаржылық активтерін сатудан түскен кірістер арасындағы айырма; D – бюджет тапшылығы.

Республикалық бюджеттің мұнайға қатысты емес тапшылығы Қарыздарды өтеуді қоспағанда, республикалық бюджет шығыстарын шегергендегі республикалық бюджеттің мұнайға қатысты емес тапшылығы, қарыздар түсімдері мен Қазақстан Республикасы Ұлттық қоры трансферттерінің түсімдерін есептемегенде, республикалық бюджет түсімдерінің сомасына тең. Мұнайға қатысты емес тапшылық бекітілмейді және талдамалық мақсатта пайдаланылады. Бюджет шығыстарының мұнайға қатысты емес түсімдерден тәуелділігін төмендету үшін экономиканың мұнайға қатысты емес секторын нысаналы дамыту есебінен ұзақ мерзімді кезеңде мұнайға қатысты емес тапшылық мөлшері кемітілуге тиіс.

Бюджет тапшылығын қаржыландырудың жолдары: Ақша белгілерін шығару. Бұл жол теріс әлеуметтік экономикалық салдарлары болатын инфляцияға жеткізеді. Өз кезегінде ақша эмиссиясы айналысқа ақша белгілерін тікелей шығаруда да, жанама түрде мемлекеттік Бағалы қағаздар шығару және оларды коммерциялық банктерге өткізу арқылы да тұлғалануы мүмкін, коммерциялық банктер өзінің резервтерін көбейтеді. Мемлекеттік қарыздар. Бұл жағдайда қаржыландыруға бос ақша қаражаттары бар компаниялар, банктер және т.б қатысады. Шетелдік қарыздар. Оларды Дүниежүзілік валюта қоры, басқа халықаралық қаржы ұйымдары, үкіметтер, банктер береді. Ұлттық байлықты пайдалану. Бұл орайда мемлекет басқа субъектілерге өзінің активтерін сатады.

Цели создания Национального фонда Республики Казахстан обеспечение стабильного социального экономического развития страны, накопление финансовых средств для будущих поколений, снижение зависимости экономики от воздействия неблагоприятных внешних факторов, снижение зависимости республиканского и местных бюджетов от конъюнктуры мировых цен.

Функции Национального фонда Республики Казахстан Сберегательная. Сберегательная функция обеспечивает накопление финансовых активов и иного имущества и доходность активов Национального фонда Республики Казахстан в долгосрочной перспективе при умеренном уровне риска. Стабилизационная. Стабилизационная функция предназначена для поддержания достаточного уровня ликвидности активов Национального фонда Республики Казахстан. При этом сберегательная часть установлена в размере 75 %, стабилизационная – в размере 25 %.

Национальный фонд Республики Казахстан Национальный фонд Республики Казахстан создан одним из первых на постсоветском пространстве Указом Президента Республики Казахстан от 23 августа 2000 года № 402 «О Национальном фонде Республики Казахстан». Хотя идея копилки, заначки или финансовой страховки для будущих поколений возникла в 1992 году.

1) в виде гарантированного трансферта из Национального фонда Республики Казахстан в республиканский бюджет; 1) в виде гарантированного трансферта из Национального фонда Республики Казахстан в республиканский бюджет; 2) на покрытие расходов, связанных с управлением Национальным фондом Республики Казахстан и проведением ежегодного аудита. 3) в виде целевых трансфертов, передаваемых из Национального фонда Республики Казахстан в республиканский бюджет на цели, определяемые Президентом Республики Казахстан.

1) сохранности Национального фонда Республики Казахстан; 1) сохранности Национального фонда Республики Казахстан; 2) поддержания достаточного уровня ликвидности Национального фонда Республики Казахстан; 3) высокого уровня доходности Национального фонда Республики Казахстан в долгосрочной перспективе при умеренном уровне риска; 4) получения инвестиционных доходов в долгосрочной перспективе.

Гарантированный трансферт из Национального фонда Республики Казахстан в республиканский бюджет Гарантированным трансфертом из Национального фонда Республики Казахстан являются невозвратные поступления в республиканский бюджет из Национального фонда Республики Казахстан. Размер гарантированного трансферта из Национального фонда Республики Казахстан определяется в абсолютном фиксированном значении и утверждается законом Республики Казахстан. Привлечение не перечисленной за отчетный финансовый год суммы гарантированного трансферта из Национального фонда Республики Казахстан в республиканский бюджет осуществляется на сумму разницы неоплаченной части зарегистрированных обязательств истекшего финансового года по текущим бюджетным программам, бюджетным программам развития и остатков бюджетных средств на начало финансового года.

Совет по управлению Национальным фондом Республики Казахстан Совет по управлению Национальным фондом Республики Казахстан является консультативно-совещательным органом при Президенте Республики Казахстан, вырабатывающим предложения по эффективному использованию Национального фонда Республики Казахстан и его размещению в финансовые инструменты, за исключением нематериальных активов. Функциями Совета по управлению Национальным фондом Республики Казахстан являются: 1) выработка предложений по повышению эффективности формирования и использования Национального фонда Республики Казахстан; 2) рассмотрение и выработка предложений по объемам и направлениям использования Национального фонда Республики Казахстан; 3) выработка предложений по перечню разрешенных финансовых инструментов, за исключением нематериальных активов, для размещения Национального фонда Республики Казахстан. Решение о создании Совета по управлению Национальным фондом Республики Казахстан, его состав и положение о нем утверждаются Президентом Республики Казахстан.

- Президент Республики Казахстан - председатель Совета - Президент Республики Казахстан - председатель Совета - Премьер-Министр Республики Казахстан - Председатель Сената Парламента РК (по согласованию) - Председатель Мажилиса Парламента РК (по согласованию) - Руководитель Администрации Президента РК - Председатель Национального Банка РК - Председатель Счетного комитета по контролю за исполнением республиканского бюджета - Министр финансов РК - Министр нацинальной экономики РК