NOWOTWORY KOŚCI I TKANEK MIĘKKICH презентация

NOWOTWORY KOŚCI I TKANEK MIĘKKICH

Mięsaki 1%-1,5% wszystkich nowotworów złośliwych w wieku dorosłym 15-20% nowotworów złośliwych w wieku dziecięcym Mięsaki tkanek miękkich ok. 1% Mięsaki kości ok. 0,2% Nazewnictwo angielsko-łacińsko-polskie

NOWOTWORY KOŚCI I TKANEK MIĘKKICH Pierwotne i przerzutowe Mięsaki - nowotwory złośliwe wywodzące się z komórek mezenchymalnych Łagodne nowotwory z komórek mezenchymalnych (np.mięśniaki, kostniaki, chrzęstniaki) Raki - nowotwory złośliwe wywodzące się z komórek nabłonkowych Chłoniaki - nowotwory złośliwe wywodzące się z kom. układu chłonnego Czerniak złośliwy - nowotwór złośliwy z komórek melanocytarnych

Epidemiologia Guzy tkanek miękkich Łagodne - 3000/milion/rok (100xniż złośliwych (120000) 1/3 łagodnych to tłuszczaki 1/3 łagodnych to włókniaki 1/10 łagodnych to naczyniaki 1/20 łagodnych to nerwiaki Złośliwe - 30/milion/rok (1200-1500) Złośliwe - mniej ok 1% wszystkich guzów tk. miękkich

Epidemiologia Złośliwe guzy tk. Miękkich Lokalizacja - 3/4 kończyny (najczęściej udo) 1/10 tułów 1/10 przestrzeń zaotrzewnowa Mediana występowania 65 lat 3/4 - high grade, pleomorfic (niskozróżnicowane) Wiek a mięsaki tk. miękkich Rhabdomyosarcoma embryonale - najczęściej dzieci i młodzież Synovial sarcoma - najczęściej młodzi dorośli Pleomorfic high grade sarcoma, liposarcoma i leiomyosarcoma częstsze u osób starszych Etiologia - w większości nieznana Genetyczne podłoże, napromienianie, wirusy, zaburzenia odporności, herbicydy, chlorofenole, dioxyny Popromienna - do 1% wg niektórych źródeł

Epidemiologia Guzy kości mięsaki Dwa szczyty zachorowań Druga dekada Siódma dekada Osteosarcoma - II dekada 80% kończyny - VII dekada 50% kończyny Chondrosacoma - stały wzrost do 75 roku życia Czynniki ryzyka W większości nieznana etiologia Promieniowanie Przewlekłe zapalenia Metale Choroby prekursorowe w kościach

Nowotwory kości Pierwotne nowotwory kości występują znacznie rzadziej niż zmiany przerzutowe Najczętsze lokalizacje pierwotne przerzutów do kości to: Gruczoł krokowy Pierś Płuca Nerki Przewód pokarmowy Tarczyca Przerzuty mogą mieć charakter osteolityczny (niszczący) bądź, rzadziej, osteoblastyczny (reaktywnie pobudzają tworzenie kości)

Nowotwory kości - ryzyko powstania Zwiększone ryzyko powstania pierwotnego nowotworu kości: Choroba Pageta Przewlekłe zapalenia kości Narażenie na promieniowanie Genetyczne: Zespół Gardnera (kostniaki) Rodzinny Retinoblastoma (mięsaki kostnopochodne) Choroba Olliera (mnogie chrzęstniaki na jednej stronie ciała) Zespół Maffuciego (mnogie chrzęstniaki i naczyniaki) W większości przypadków przyczyna powstania jest nieznana

Nowotwory kości - ryzyko rozpoznawania Względna rzadkość Duża różnorodność obrazów histologicznych “Trudny” do obróbki technicznej materiał diagnosyczny: Fragmenty kostne Konieczność odwapniania materiału co powoduje niekiedy jego uszkodzenie Zwykle skąpy materiał Większa niż w innych nowotworach konieczność skorelowania obrazu klinicznego, radiologicznego i histologicznego Konsekwencje rozpoznania

Nowotwory złośliwe kości Osteosarcoma 35% Chondrosarcoma 26% Guz Ewinga 16% Chordoma 8% MFH/fibrosarcoma/UPS 6%

Nowotwory kości - typy histologiczne Nowotwory kościotwórcze Łagodne Kostniak (Osteoma) (40-50, twarz i czaszka) Złośliwe Kostniakomięsak pierwotny (Osteosarcoma)(10-20, przynasady k.długich) Kostniakomięsak wtórny (>40, ch. Pageta) Nowotwory chrzęstnotwórcze Łagodne Wyrośl chrzęstno- kostna (10-30, przynasady k.długich) Chrzęstniak (Chondroma) (30-50, małe kości dłoni i stóp) Złośliwe Chrzęstniakomięsak (Chondrosarcoma) (40-60, bark, miednica, k.udowa, żebra) Inne Guz olbrzymiokomórkowy (20-40,zwykle łagodny, nasady k. długich) Guz Ewinga (10-20, złośliwy, trzon kości długich i przynasady)

Nowotwory kościotwórcze Komórki nowotworowe produkują osteoid Kostniaki (osteoma)(30-40,głowa, szyja) Kostniaki kostninowe (osteoid osteoma) ( 10-20,udo, piszczel, do 2cm, ból) Kostniaki zarodkowe (osteoblastoma)(10-20, kręgosłup, ból) Kostniakomięsak (osteosarcoma) I najczęstszy pierwotny złośliwy nowotwór kości Różne podtypy histologiczne Klasyczny 3/4 przypadków, okolica stawu kolanowego, częściej u mężczyzn Obwodowe części kośćca Trójkąt Codmana na zdjęciach RTG, uniesienie okostnej Rożne proporcje elementów budowy OS. - polimorfizm Przerzuty drogą krwi (płuca) 20% w chwili rozpoznania

Osteosarcoma

Osteosarcoma

Osteosarcoma

Osteosarcoma

Nowotwory chrzęstnotwórcze Wyrośl kostnochrzęstna (osteochondroma, exostoses) Dojrzała kość i chrzęstna pokrywa 1/3 łagodnych nowotworów kości Raczej zaburzenie rozwojowe 10-30, przynasady Chrzęstniak (chondroma) Dojrzała chrząstka Kości dłoni i stóp 30-50, mogą w każdym wieku powstać Chrzęstniakomięsak (chondrosarcoma) Produkują macierz chrzęstną 2:1 M:K II najczęstszy pierwotny złośliwy nowotwór kości po OS 6 dekada - szczyt występowania Centralne części kośćca (najczęściej) Różne podtypy histologiczne (odróżnicowanie, utkanie mieszane) Przerzuty drogą krwi (płuca)

Chondrosarcoma

Chondrosarcoma

Inne nowotwory kości Guz olbrzymiokomórkowy (tumor gigantocellularis ossis, osteoclastoma) 20% łagodnych nowotworów kości Nasady kości długich, okolice kolana 20-40 K>M Ból Czasem złośliwy przebieg Nowotwory z grupy mięsaka Ewinga (pochodzenie neuroektodermalne i zaburzenia genetyczne (t(11;22), t(21;22)) (6-10% pierwotnych nowotworów kości, II miejsce w wieku <18) Mięsak Ewinga (Ewing sarcoma, EWS) Pozakostny mięsak Ewinga Prymitywny nowotwór neuroektodermalny (PNET) Neuroepitelioma Guz Askina

Inne nowotwory kości Mięsak Ewinga Kość udowa, piszczel i miednica Trzon kości Ból Obraz “cebuli” - blaszki reaktywnej kości Histologicznie małe, prymitywne, komórki Immunohistochemiczne badania niezbędne dla ustalenia rozpoznania (CD99 (MIC2))

Inne zmiany kości Dysplazja włóknista kości (dysplsia fibrosa) Zmiana łagodna, nowotworopodobna Kość beleczkowa zastępowana przez proliferującą tkankę łączną i wyspy nieprawidłowej kości Trzy postaci: Monostic fibrous displasia 70% (dorastanie, sama się uspokaja, żebra, udowa, piszczel, żuchwa, szczęka, czaszka, bezbolesna deformacja) Polyostic fibrous displasia 25% (wcześniej i dłużej trwa, twarzoczaszka, miednica,udowa, deformacje, złamania Polyostic fibrous displasia z zab endokrynologicznymi 5% (po jednej stronie , café-au-lait - zespół McCuna’a- Albright’a Proliferujące fibroblasty i kolagen Powikłania: Złamania Mięsaki po radioterapii

Czynniki prognostyczne w nowotworach kości pTNM dla mięsaków kości Pierwotne nowotwory złośliwe kości z wyjątkiem chłoniaków, szpiczaka, surface/juxtacortical OS i juxtacortical CS pT1 =< 8cm pT2 > 8cm pT3 wieloognskowy w pierwotnej kości pM1a przerzuty w płucach pM1b inne przerzuty pN0 bez przerzutów w regionalnych węzłach pN1 przerzuty w regionalnych węzłach Wyróżniki dla pT1 i pT2: (i) poza korę do okostnej (ii) poza okostną do tkanek miękkich (iii) naciek na duże naczynia i nerwy

Czynniki prognostyczne w nowotworach kości Stage (stopień zaawansowania klinicznego) I pT1 i pT2 (low grade) II pT1 i pT2 (high grade) III pT3 (każdy grade) IV przerzuty do węzłów pM1 (każdy pT i każdy grade)

Czynniki prognostyczne w now. kości i tk. miękkich- stopień złośliwości Różnicowanie/stopień złośliwości Wysoko/średnio/nisko -zróżnicowany Stopień: 1; 2; 3 = G1; G2; G3 Ocena na podstawie podobieństwa do tkanki prawidłowej,atypi komórkowej, martwicy i aktywności mitotycznej Stopień 1 = low grade Stopień 2 i 3 = high grade

Czynniki prognostyczne w now. kości i tk. miękkich- stopień złośliwości Niektóre nowotwory definiują same swój stopień złośliwości histologicznej: High grade: EWS/PNET, rhabdomyosarcoma (poza wrzecionowatokomórkowym i botyroidnym), angiosarcoma, pleomorphic liposarcoma, DSRCT, MFH

Czynniki prognostyczne w now. kości i tk. miękkich- stopień złośliwości cd. Low grade - w-d liposarcoma, w-d chondrosarcoma Synovial sarcoma G3 Myxoid chondrosarcoma G2 Clear cell sarcoma, epithelioid sarcoma, ASPS - nie są stopniowane Stopniowanie w mięsakach wrzecionowatokomórkowych- leiomyosarcoma, fibrosarcoma, MPNST

Czynniki prognostyczne w now. kości i tk. miękkich- stopień złośliwości cd. Grading - stopień złośliwości Różnicowanie Wysoko- 1 Średnio- 2 Nisko 3 Martwica Brak 1 =<50% 2 >50% 3 Mitozy 0-9/10hpf 1 10-19/10hpf 2 >=20/10hpf 3 Grade -Stopień Grade 1 3 Grade 2 4-5 Grade 3 6-9

Objawy Ból Guz Złamania patologiczne Rtg, scyntygrafia kości, CT, MR

Leczenie Chemioterapia przedoperacyjna Leczenie operacyjne /z marginesem tkanek zdrowych/ lub radykalna amputacja kończyny/ przy naciekaniu pęczka nerwowo-naczyniowego/ Chemioterapia pooperacyjna Ew. radioterapia

Nowotwory tkanek miękkich Tkanki nienabłonkowe inne niż kość, chrząstka, mózg i jego opony, układ krwiotwórczy i limfatyczny. Nowotwory tk. miękkich są klasyfikowane na podstawie tkanki z której się wywodzą: Tłuszczowej Łącznej Mięśni Tk. Nerwowej Tk. Naczyniowej Część guzów tk. Miękkich ma nieznaną histogenezę

Nowotwory złośliwe tkanek miękkich MFH /malignant fibrohistiocytoma/ 28% Liposarcoma 15% Leiomyosarcoma 12% Synovial sarcoma 10% MPNST/malignant peripheral nerve sheath tumor / 6% Rhabdomyosarcoma 5%

Nowotwory tkanek miękkich Ok. 1% nowotworów złośliwych u dorosłych Tłuszczak - najczęstszy nowotwór tkanek miękkich Epidemiologia

Nowotwory tkanek miękkich Nowotwory tkanki tłuszczowej Tłuszczak Tłuszczakomięsak (liposarcoma) (15%, II) Nowotwory tkanki łącznej Włókniak (fibroma) Fibromatozy Powierzchowne Głębokie Włókniakomięsak (fibrosarcoma) Tak zwane nowotwory fibrohistiocytarne Włókniak histiocytarny (fibrohistiocytoma) Włókniakomięsak histiocytarny (fibrohistiocytoma malignum)MFH, UPS (28%, I)

Nowotwory tkanek miękkich Nowotwory nerwów obwodowych Nerwiakowłókniak (Neurofibroma) Nerwiak osłonkowy (schwannoma, neurilemmoma) Złośliwy guz osłonek nerwów obwodowych (malignant periferial nerve sheath tumor - MPNST) (6%, V)

Nowotwory tkanek miękkich Nowotwory mięśni szkieletowych Mięśniak prążkowanokomórkowy (rhabdomyoma) Mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy (rhabdomyosarcoma) (5%, VI) Nowotwory mięśni gładkich Mięśniak gładkokomórkowy (Leiomyoma) Mięsakomięśniak gładkokomórkowy (Leiomyosarcoma) (12%, III) Nowotwory naczyniowe Naczyniak (Haemangioma) Naczyniak limfatyczny (Lymphangioma) Śródbłoniak (Haemangioendothelioma) Obłoniak (Haemagiopericytoma) Mięsak naczyniowy (Angiosarcoma)

Nowotwory tkanek miękkich Nowotwory o nieznanej histogenezie Mięsak jasnokomórkowy (clear cell sarcoma) Maziówczak złośliwy (synovial sarcoma) (10% wszystkich now. tk. miękkich, IV) Mięsak pęcherzykowy tkanek miękkich (alveolar soft part sarcoma) Mięsak nabłonkowy (epithelioid sarcoma)

MFH - Malignant fibrous histiocytoma Undifferantiated pleomorphic sarcoma 60-80 lat Proksymalne części kończyn, pośladki, przestrzeń zaotrzewnowa 5-letnie przeżycie 50% 28% mięsaków tkanek miękkich

Rhabdomyosarcoma embrionale Mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy zarodkowy Najczęstszy mięsak tkanek miękkich do 18 roku życia 4,6/milion/rok - >150-200 rocznie 47% głowa i szyja 28% drogi moczowo-płciowe 9% kończyny

Rhabdomyosarcoma embrionale Mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy zarodkowy

Liposarcoma II

Liposarcoma II Różne warianty Lipoma-like Myxoides Dedifferentiatum (zaotrzewnowo 3:1) Pleomorphicum Lokalizacja Przestrzeń zaotrzewnowa Pośladki Proksymalne części kończyn Torebka i guzki satelitarne 50-60 lat szczyt zachorowań 15% mięsaków tkanek miękkich

Liposarcoma

Liposarcoma

Leiomyosarcoma pleomorphicum III Leiomyosarcoma W każdym wieku, częściej 40-70 Lokalizacja Zaotrzewnowo w tym w miednicy Z dużych naczyń 12% mięsaków tkanek miękkich

Synovial sarcoma - maziówczak IV Mogą powstać w każdym wieku (0-89) ale: 90% przed 50 2/3 15-35 Nie ma związku z maziówką Lokalizacja Głęboko w tkankach miękkich Okolice kolan W pobliżu stawów i ścięgien 5% szyja 10% mięsaków tkanek miękkich

Angiosarcoma - mięsak naczyniowy Większość (3/4) związane ze skórą Mięsaki naczyniowe tkanek miękkich - w każdym wieku Lokalizacja Mięśnie kończyn dolnych (40%) Ramię Tułów Głowa i szyja Jama brzuszna

MPNST V 6% mięsaków tkanek miękkich Tułów i proks. część kończyny dolnej

Czynniki prognostyczne w nowotworach tkanek miękkich pTNM dla mięsaków tkanek miękkich pT1 =<5cm a. powierzchowny (ponad powięzią powierzchowną) b. głęboki pT2 >5cm a. powierzchowny b. głęboki pN0, pN1 pM0, pM1

Czynniki prognostyczne w nowotworach tkanek miękkich Stage (stopień zaawansowania klinicznego) I low grade, M0 II high grade, M0 III high grade, pT2b IV M1

Czynniki prognostyczne w now. kości i tk. miękkich- stopień złośliwości Różnicowanie/stopień złośliwości Wysoko/średnio/nisko -zróżnicowany Stopień: 1; 2; 3 = G1; G2; G3 Ocena na podstawie podobieństwa do tkanki prawidłowej,atypi komórkowej, martwicy i aktywności mitotycznej Stopień 1 = low grade Stopień 2 i 3 = high grade

Czynniki prognostyczne w now. kości i tk. miękkich- stopień złośliwości Niektóre nowotwory definiują same swój stopień złośliwości histologicznej: High grade: EWS/PNET, rhabdomyosarcoma (poza wrzecionowatokomórkowym i botyroidnym), angiosarcoma, pleomorphic liposarcoma, DSRCT, MFH

Czynniki prognostyczne w now. kości i tk. miękkich- stopień złośliwości cd. Low grade - w-d liposarcoma, w-d chondrosarcoma Synovial sarcoma G3 Myxoid chondrosarcoma G2 Clear cell sarcoma, epithelioid sarcoma, ASPS - nie są stopniowane Stopniowanie w mięsakach wrzecionowatokomórkowych- leiomyosarcoma, fibrosarcoma, MPNST

Czynniki prognostyczne w now. kości i tk. miękkich- stopień złośliwości cd. Grading - stopień złośliwości Różnicowanie Wysoko- 1 Średnio- 2 Nisko 3 Martwica Brak 1 =<50% 2 >50% 3 Mitozy 0-9/10hpf 1 10-19/10hpf 2 >=20/10hpf 3 Grade -Stopień Grade 1 3 Grade 2 4-5 Grade 3 6-9

Immunohistochemia SMA HHF35 S100 CD34 FVIII CD99

Objawy Guz /niebolesny/ Zespoły paranowotworowe MR Rtg,usg,CT

Leczenie Operacyjne Pooperacyjna radioterapia Pooperacyjna chemioterapia /ew. przedoperacyjna/

Nowotwory złośliwe kości Osteosarcoma 35% Chondrosarcoma 26% Guz Ewinga 16% Chordoma 8% MFH/fibrosarcoma/UPS 6%

Nowotwory złośliwe tkanek miękkich MFH/UPS 28% Liposarcoma 15% Leiomyosarcoma 12% Synovial sarcoma 10% MPNST 6% Rhabdomyosarcoma 5%